मतदानाचा हक्क, की कर्तव्य!

मतदानाचा हक्क, की कर्तव्य!

~ अमित कालेकर

२० नोव्हेंबर २०२४

माझ्या शेजारच्या एका हाऊसिंग सोसायटीत आज 86% लोकांनी मतदान केलं. तिथं जवळपास सगळेजण सिनिअर सिटीझन असले, तरी त्या सर्वांचा उत्साह दांडगा. माझी आई सध्या तिथंच भाड्याने राहते. सकाळी लौकर उठून, आवरून व्होटिंग कार्ड्स आणि स्लिपा घेऊन बूथ्सवरती रांगेत शिस्तबद्धतेने उभे राहून मतदान करून आली मंडळी. परत घरी आल्यावर सोसायटीच्याच बागेत उभं केलेल्या 'मी मतदान केलं, तुम्ही केलं का?' ह्या आशयाच्या फलकापुढं / शेजारी उभं राहून फोटो काढून तो सोसायटीच्या व्हाट्सप ग्रुपवर पोस्ट केलेत! दर घरातून किती जणांनी मतदान केलं त्याचे आकडेही टाकले. त्यानुसार संध्याकाळी 6 च्या आत आकडेमोड करून ते 86% भरलं!

इव्हन कालपर्यन्त त्यांची तयारी सुरू होती, मतदान पावत्या आणि मतदार ओळखपत्र शोधून ठेवण्याची, आणि आपापल्या मतदान केंद्राची माहिती घेण्याची.

आणि या उलट पुणे किंवा पूर्ण महाराष्ट्र, जिथं 55% ही मतदान झालेलं नाहीय. हा उत्साह प्रत्येक हाऊसिंग सोसायटीतले नागरिक का नाही दाखवू शकत? काय अवघड आहे? सरकार आणि खाजगी कंपन्या मतदानाची सुट्टी जाहीर करतात. मतदार ओळखपत्रे घरी पोहोच होतात. सगळ्या गोष्टी ऑनलाइन झाल्यामुळं त्रास असा काहीच नाही. ECI च्या वेबसाईटवर जाऊन, किंवा ऍप डाउनलोड करून रजिस्टर करायचं! आपलं आपलं EPIC कार्ड डाउनलोड करून ठेवायचं. आणि मतदानादिवशी 7 AM ते 5 PM ह्या तब्बल 10 तासांत फक्त 15 ते 30 मिनिटे काढून, आपापल्या मतदान केंद्रांवर जाऊन मतदानाचा हक्क व कर्तव्य बजावायला काय हरकत असते?? हा, तुमचं केंद्र जर राहत्या घराच्या खूपच दूर, किंवा दुसऱ्याच गावी असेल, तरच थोडीशी अडचण उद्भवू शकते. परंतु तीही, आधी प्लॅन केलं तर टाळता येते! जायचं आपापल्या गावी आणि टाकून यायचं आपलं बहुमूल्य मत! सर्वसामान्यपणे दर 5 वर्षांनी एकदा येणारा हा मतदानमेळा योग, का चुकवावा? 

नुसतं, हे आत्ताचं सरकार कुचकामी आहे, काहीही करत नाही, असं गळे काढत बसण्याऐवजी, किंवा विद्यमान सरकारने चांगली कामे केली असल्यास त्यांना परत सत्तेत बसवण्यासाठी आपल्या मताची किती नितांत आवश्यकता आहे! सुजाण नागरिक म्हणवतो न आपण स्वतःला, मग हे कर्तव्य का पार पाडू शकत नाही बरं? आणि हे टाळून आपण आपल्या पुढच्या पिढीवरही किती वाईट, चुकीचा संस्कार करतोय??

(लेख आवडल्यास कंमेंट, शेअर करा! गूगल लॉगिन असल्याने अजून वेगळं लॉगिन करायची गरज नाही.)

दातेगड ट्रेक

दातेगड ट्रेक

27 ऑक्टोबर 2024

~ अमित कालेकर

गुरुवारचा सिंहगड सोडून आपल्या सह्याद्रीतले इतरही वेगवेगळे किल्ले करायच्या इच्छेला शनिवारी परत पालवी फुटली. कोयना परिसरात होतो, जवळपास काय काय आहे ते पाहूया म्हणून गूगलबाबाला साकडे घातले, आणि दातेगड हे नाव झळकले. (तसा भैरवगडही आला, पण तो नन्तर करणार). नवखा परिसर आणि त्या भागात एअरटेलला अजिबात रेंज नै, त्यामुळे स्थानिक वाटाड्या घेऊन जायचं ठरवलं. 

रविवारी 27 ऑक्टोबरला रवी सकाळी बरोब्बर 6 ला ठरलेल्या ठिकाणी येऊन हजर झाला. माझ्या राहण्याच्या ठिकाणापासून दातेगड पायथा सुमारे 1 तासाच्या अंतरावर होता, आणि मला 9 वाजता परत येण्याचं बंधन होतं, त्यामुळे माझ्या कारने आम्ही तडक मार्गस्थ होते झालो. पाटणमधला सुरुवातीचा थोडा रस्ता फारच खराब, अगदी मुद्दाम नांगर फिरवावा तसा झालेला आहे. रवीशी गप्पा सुरु झाल्या. स्थानिक माहितीवर बोलून झाल्यावर तुला पक्षीनिरीक्षणात कितपत रस आहे ह्या प्रश्नावर त्याची कळी एकदम खुलली! ती का, ते त्याने पुढच्या दीड दोन तासात उत्तमरित्या सिद्धही केलं! 

प्रचंड दाट असं धुकं होतं आज. इतकं, की रस्त्यावरून जाताना 5 फुटापलीकडचं काहीही दिसत नव्हतं. पुढं वळणावळणाच्या रस्त्यावर एका ठिकाणी अनेक पवनचक्क्याच्या मागून सूर्यनारायण प्रकटले! अगदी नयनमनोहर सूर्योदय! गाडी चालवत असल्याने फोटो जमला नाही😢

साधारणपणे 7 च्या सुमारास पायथ्याशी गाडी पार्क केली. आम्हीच आजचे पहिले ट्रेककरी, असं म्हणेपर्यंत एका बाईकवरून 3 जण आले देखील! अतिशय सुंदर हवा होती आजची.

20-25 मिनिटांत चढण चढून आम्ही किल्ल्यावर पोचलो देखील.

वरून भोवतालचे दृश्य एकदम हिरवंगार दिसत होतं. असंख्य रंगीबेरंगी फुलं! मुख्यतः पिवळीधम्म सोनकी आणि 7 वर्षानी उमललेली जांभळी कारवी. इथं टोपली कारवीही खूप आहे. दातपाडी तर ठायीठायी असतेच! रानकेळीही तुरळक. अन फुलं म्हटली की फुलपाखरं ही ओघानेच आली. खूप जातींची दिसली.

किल्ल्यावर पडझड झालेल्या कमानीतून प्रवेश केला. समोरच भिंतीवर कोरलेली मारुतरायाची शेंदूरने रंगवलेली, आणि डाव्या भिंतीवर वेगळेच कान असलेली गणरायाचीही सुमारे 10 12 फुटी कोरीव मूर्त्या! दर्शन घेऊन उजवीकडे पाहिलं तर जांभ्याच्या कातळात (Laterite) कोरून बनवलेल्या पायऱ्या. त्या घेऊन वरती पोचलो.

किल्ल्यावर काहीच शिल्लक नाही, ना महाल, ना सदर, ना बुरुज. एका वाड्याचे अवशेष मात्र वाडा बांधला आणि वापरलाही गेला असावा ह्याची साक्ष देणारे. सुमारे 3 एकर परिसरात किल्ला पसरला आहे. पाण्याची 2 टाकीही कोरली आहेत वरती.

किल्ल्याविषयी थोडंसं ...

१५७२ पासून गडाची जबाबदारी (देशमुखी) साळुंखे नावाच्या सरदाराला मिळाली होती. पाटण परिसरात वास्तव्यास असल्याने पुढे हे घराणे पाटणकर या नावाने ओळखले जाऊ लागले. ह्या गडास फारसा इतिहास नाही. हा शिवपूर्वकालीन गड आहे, कारण इथं खडकात खोदलेली विहीर व टाकी आहेत. दातेगडास शिवाजी महाराजांच्या काळात सुंदरगड असेही नाव होते.

मुख्य आकर्षण म्हणजे कातळात कोरलेली विहीर! सरळ रेषेत न कोरता वक्राकार, किंवा तलवारीच्या पात्याच्या कोरलीय तिला. आणि किमान 80-90 पायऱ्या तरी आहेत, पूर्णपणे 100 फूट खालपर्यंत पाण्याच्या पातळीपर्यन्त पोचायला. 

उतरतानाच उजवीकडे एक खोबण कोरून तिच्यात शिवलिंग ठेवलं आहे. आम्ही अगदी पार तळाशी गेलो नाही. उतरतानाच मला एक निळा पक्षी फडफडत उडताना दिसला, आणि रवी ओरडला "Blue whistling Rock Thrush!" (निळ्या टोपीचा कस्तूर) खूप मस्त दर्शन! हा तसा दुर्मिळ पक्षी. 

पायऱ्यांवरती एक बऱ्यापैकी मोठं असं गांडूळ ही आढळलं. पण फारच लौकर हे बिचारं एखाद्या पक्ष्याची किंवा मुंग्या / मुंगळ्यांची न्याहरी बनणार ...

थोडा आणखी क्लिकक्लिकाट करून आम्ही त्या विहिरीच्या बाहेर आलो. वरून भोवतालच्या परिसराचे आणि मुख्यतः धुक्याचे व्हिडीओज काढून परत किल्ला उतरायला लागलो.

 उतरत असताना मला अचानक 2 जंगल फाउल्स (राखी रानकोंबड्या) दिसल्या, आणि त्या आमची चाहूल लागताच भुर्रकन उडुनही गेल्या! पण तेवढ्या एका निमिषात रवीने त्यांना ओळखलं! मागे एकदा सिंहगड चढत असताना त्यांचा आवाज मी ऑडिओ रेकॉर्ड केलेला. पारदर्शक पंखांचे पतंगही भरपूर उडत होते. एक पोपटी आणि दुसऱ्या निळ्याचे काही क्लोजअप्स घेण्याचा प्रयत्न केलाही मी.

खायलाप्यायला काहीही मिळत नाही किल्ल्यावर आणि आजूबाजूला. पण तशी गरजही नाही. येताना गाडीतही नुसत्या पक्षांच्याच गप्पा होत्या आमच्या. कोयना जंगलात कुठकुठले पक्षी आढळतात, ह्याची भरपूर माहिती रवीला आहे. साधारणपणे 9 च्या सुमारास आम्ही परतलो, ते परत भेटायचे आणि कोयना जंगल फिरायचे एकमेकांना आश्वासन देऊनच!

व्हिडीओ इथं पहा

(लेख आवडल्यास कंमेंट, शेअर करा! गूगल लॉगिन असल्याने अजून वेगळं लॉगिन करायची गरज नाही.) 

वीकएंड सकाळची धमाल!

वीकएंड सकाळची धमाल!

~ अमित कालेकर, २८ सप्टेंबर २०२४

आज सकाळी प्लॅंक्सचा, गरवारे मेट्रो स्टेशन ते डेक्कन जिमखाना जिम आणि उलट चालण्याचा, पेट्रोल-की-प्यासी स्कुटी सुमारे 1 किलोमीटर ढकलत पेट्रोल पंपापर्यंत नेण्याचा आणि घराच्या बिल्डिंगचे 4 मजले चढण्याचा असे अनेक छोटेमोठे व्यायाम करून सुमारे पावणेनऊच्या सुमारास घरी परतलो. मेट्रो स्टेशनवर 1 मिनिटापूर्वी काढलेले ऑनलाइन तिकीट स्वागत यंत्राने नाकारून प्रवेश रोखला, त्यामुळे तिथल्या कर्मचाऱ्याशी अत्यंत सौम्य शब्दात बाचाबाची करत प्रश्न मिटवला. पण पुणे मेट्रो जगात भारीय. 7 अन 7 अशी 14 रुपयांत कोथरूड ते गरवारे रिटर्न AC जर्नी ह्या युगात कोण देते?? रिक्षाने 70 रुपये पडले असते. पण मला इस्त्राईलचं औषध नकोच होतं!

घरी आल्याआल्या बायकोने, "चल, तुला आज चिकन सूप कसं करायचं शिकवते" म्हटलं. चला हेही करू, म्हणत एक कांदा उभाउभा चिरून आणि 5-6 लसणाच्या पाकळ्या टाकून कढईत थोडंसं तेल टाकून फोडणी करायला घेतली. मग त्यात थोडं थोडं लाल तिखट-हळद-मीठ टाकलं अन स्वच्छ धुवून घेतलेलं अर्धा किलो चिकन ओतलं, ते छान घोळवत फोडणी चहूबाजूंनी लागली हे पाहत saute केलं. मग त्यात चिकन बुडेल इतपत गरम पाणी टाकलं अन वरती काचेचं झाकण ठेवून फुल गॅसवर 20 मिनिटे ठेवलं. अजून दुप्पट मीठ टाकून ढवळून चव घेतली. "तू मीठ जास्त टाकलं आहेस, सूप खूप खारट होणार" ह्या आरोपास ठार इग्नोअर करत, त्यावर कसलीही प्रतिक्रिया न देता शिताफीने भांडण टाळत ह्या 20 मिनिटात बायकोने सांगितलेली अनेक सटरफटर कामे उरकली. कडकडून लागलेल्या भुकेला शमवण्यासाठी दही-दूध-भात सोलापुरी शेंगाची चटणी टाकून कालवून खाल्ला, थोडे कालचे ढोकळेही फस्त केले. चिकन पीसेस मऊ आणि पांढरे व्हाईट्ट होईपर्यंत शिजले आहेत ह्याची खात्री झाल्यानंतर गॅस बंद केला.

बायकोला कफमुळं बरं नसल्याने केलेली ही सगळी पर्यायी व्यवस्था! तिला एक वाटी सूप पाजलं, आणि तिच्या चेहऱ्यावरचा आनंद अन घश्यास मिळालेला आराम बघून आपण चिकन सूप उत्तम शिकलोय ह्याचं समाधान बाळगत श्रमपरिहार करण्यासाठी गादीवर आडवा झालो अन हा लेख लिहिता झालो!☺️

(लेख आवडल्यास कंमेंट, लाईक, शेअर करा!)

कागदी लिंबाचं झाड

कागदी लिंबाचं झाड

~ अमित कालेकर, 16 मार्च 2024

डिसेम्बर 2020 मध्ये सोलापूर जिल्ह्यातल्या माझ्या शेतातून एक इवलंसं कागदी लिंबाचं रोपटं आणलं, आणि पुण्यात घरात एका मध्यम आकाराच्या कुंडीत लावलं. नियमितपणे त्याला पाणी, शेणखत दिलं. फार ऊन नसलेल्या एका कोपऱ्यात ही कुंडी ठेवली होती, कारण केवळ 11x8 च असलेल्या गच्चीत इतर ठिकाणी जागा शिल्लक नव्हती. आणताना साधारण 8-10 इंच इतकं असलेलं हे रोप गेल्या तीन-सव्वातीन वर्षांत बरंच वाढलं, 9 फुटांपर्यंत उंच झालं! तरी मी त्याची अधूनमधून छाटणी केलेली होती. एक-दोनदा त्याचे टोकावर आलेले सगळे कोंबही कापले, जेणेकरून इतर ठिकाणांहूनही फांद्या वाढाव्या आणि झाड डेरेदार व्हावं. एक मित्र जीवामृत (सेंद्रीय, गुळाच्या स्लरीपासून बनवलेलं द्रवरूप खत) घरी आणून देतो. त्याचाही नियमित खुराक ह्या लिंबाला द्यायचो, इतर सगळ्या झाडांबरोबरच. इन्स्टाग्रामवर लिंबाला प्रचंड फळे येतील, आमचं खत वापरून पहा अशी पोस्ट पाहण्यात आली, म्हणून तेही एकदा मागवून मूठ-दोन मूठभर खत तळाशी टाकलेलं. बागेतल्या इतर फुलझाडांचा पालापाचोळा फेकून न देता लिंबाच्या कुंडीतच टाकायचो. केमिकल मात्र कुठलंही वापरलं नाही आणि फवारलंही नाही.

केळीची साले एका बरणीत घालून त्यात बरणीभर पाणी घालून 2 दिवस ठेवायचं आणि मग ते पाणी झाडांना घालायचो. सेम कांद्याच्या वाळलेल्या सालींचे पाणीही.

साधारण एक-दीड वर्षापूर्वी पिठ्या ढेकणाने (mealybug) माझ्या बागेला पूर्णपणे ग्रासून टाकलं 😢 आधी जास्वंदावर आलेल्या ह्या रोगाने हाहा म्हणता बागेत आपले पांढरे पाय पसरले! लिंबाचे पाननपान खालून पांढरे व्हाईट्ट. बारीक पांढरे ढेकणासारखे किडे. बरीचशी पाने कात्रीने कापून फेकून दिली. पण जसा आला, तसा तो रोग हळूहळू नाहीसाही झाला. हुश्श झालं!

लिंबाचा बुंधा आता खूप छान दणकट दिसायला लागला. फुटवे, नवी पाने एकदम तुकतुकीत होत होती. पण 8/9 फुटी झाड होऊनही एकही फूल लागेना. अस्वस्थता यायला लागली. बायकोने हे नर झाड असावं, ह्याला काही फळधारणा होणारच नाही, तू हे काढूनच टाक असा सल्लाही दिला. मी मात्र वाट पहायची, असाच निश्चय केला.

फेसबुकवर गच्चीवरच्या बागेविषयीचे काही ग्रुप्स जॉईन केले. त्यावरच्या आणि इंटरनेटवरच्या इतर पोस्ट्स, सल्ल्यांनुसार निदान 5 ते 6 वर्षं तरी थांबावं लागेल, झाड कलम करून का नाही लावलंय अश्या गोष्टी दिसल्या. माझ्यातल्या शेतकऱ्याला नाउमेद व्हायला खतपाणी मिळू लागलं! 

आज, 16 मार्च 2024. सकाळी बागेला पाणी देता देता लिंबाचं निरीक्षण करत होतो. मागल्या सप्टेंबरमधलं ह्याच लिंबावर शिपाई बुलबुलांनी (Red-whiskered bulbul) अपार मेहनत करून त्यांच्या 3 सुन्दरश्या राखाडी गुलाबी अंड्यांकरता व नन्तर त्यातून जन्मलेल्या पिल्लांच्या संगोपनाकरता बनवलेलं सुबक घरटं आता ओस पडलं होतं.

त्याच्या नाजूक काटक्या एकेक करून गळून पडायला लागल्या होत्या. थोडीशी बाजूला नजर सरकली, अन काय आश्चर्य! माझ्या लिंबाला चक्क चक्क फुलोरा आलेला!☺️ 3-4 ठिकाणी छोटीशी पांढरी, मध्यभागी पिवळसर केसर असलेली अशी फुलं! अन एका ठिकाणी तर अगदी छोटीशी 4-5 फळंही! तो गुच्छ अतिशय सुखावणारा होता.

झाडावर विश्वास ठेवला, ते फार बरं काम केलं असं वाटून गेलं. आता ही फळे मोठी कधी होतील, ह्याचीच प्रतीक्षा करत बसायचं, अन दरम्यानच्या काळात फळ / फूलगळती होऊ नये, अशी ईश्वराच्या चरणी प्रार्थना करायची!

(लेख आवडल्यास कंमेंट, लाईक, शेअर करा!)