बाबासाहेब पुरंदरे

बाबासाहेब पुरंदरे

~अमित कालेकर, 24 डिसेंबर 2017 (Do like and comment!)

21 आणि 23 डिसेंबरला 'अफझलखान' या विषयावर इतिहासकार आणि शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदऱ्यांची व्याख्यानं आयोजित केली होती त्यामुळं ऑफिसातून लवकर (6 ला) येऊन ती ऐकायची होती. ते नेहमीप्रमाणेच वेळेपूर्वी स्थानापन्न झालेले! मला मात्र 5 मिनिटे उशीर. माझ्याआधी थोडा उशीर झालेल्या एका लहानग्याला त्यांनी धारेवर धरलं होतं (त्यामुळे मी वाचलो!). दिलेलं वचन आणि दिलेली वेळ पाळणं सर्वात महत्त्वाचं हे ते सांगतात. नेताजी पालकरसारख्या आपल्या सर्वात शूर, विश्वासू सहकाऱ्याला, सरसेनापतीला शिवाजी महाराजांनी महत्वाची वेळ पाळली नाही आणि त्यामुळे एका मोठ्या लढाईत सपशेल अपयश आलं म्हणून बडतर्फ केलं हेही बाबासाहेब आवर्जून सांगतात. अफझलखान हा विषय आपल्याला नवा नाही. शिवचरित्रातल्या असंख्य रोमहर्षक प्रसंगांपैकी तो वरच्या काही प्रसंगांत मोडेल. शालेय चौथीच्या इतिहासाच्या पुस्तकातही तो होताच. आमचे नूमवी सोलापूरचे तडसरे सर काय पोटतिडिकीने शिकवत इतिहास! 👌 मला त्या प्रसंगातले आणखी काही बारकावे ऐकण्याची इच्छा होती. आणि बाबासाहेबांनी निराश नाहीच केले! अफझलखान स्वराज्यावर स्वारीस आला, तो पुण्याच्या ऐवजी सोलापूर-हैदराबाद-नळदुर्ग भागाकडे आधी गेला, हे माहीत आहेच. पण तिकडं तो नक्की कुठं कुठं आणि कसा गेला, त्याचं नेमकं पर्पज काय होतं आणि महाराजांनी ते कसं आधीच हेरलं होतं ते बाबासाहेबांनी सविस्तर सांगितले. कसे? तर आपल्या थरथरत्या हातात मॉडर्न स्टाईलचा व्हाईटबोर्ड मार्कर घेऊन नकाशा काढत! अगदी छोट्या गावांच्या आणि तिथल्या देवळांच्या नाव आणि महात्म्यासह. काय अचाट स्मरणशक्ती! पुराव्याशिवाय एक शब्दही ते बाहेरचा बोलत नाहीत. महाराष्ट्राच्या कुठल्याही भागाचा उल्लेख नुसता मोठ्या गावाने न करता त्याच्या आजूबाजूस असलेल्या छोट्या गावांची नावे, तिथले शिवरायांचे शिलेदार, त्यांची त्या त्या प्रसंगाच्या वेळची वयं, त्यांचे व्यवसाय, त्यांचं सामान्यत्व, त्यांची मनस्थिती, त्यांचे भाऊबंद, त्यांचा स्वराज्याला वेळोवेळी झालेला उपयोग ... किती किती डिटेल्स! शिवाय अस्सल पुरावे. आणि ते कुणी कधी दिले ह्याचेही तारीखवार वर्णन! शिवाजी राजाने ह्या सामान्य जनतेकडून किती असामान्य दर्जाची कामगिरी केवळ आपल्या शब्दाने आणि प्रभावाने करवून घेतली! हा संदेश बाबासाहेब सतत आपल्यापर्यंत पोचवतच राहतात. त्यांचं कळकळीचं म्हणणं असतं, की शिवचरित्र हे फक्त मनोरंजन नाही. फक्त तोडलेली बोटे, बिचव्याने काढलेला कोथळा, पेटाऱ्यातून पलायन ह्या रोमांचक प्रसंगापुरते मर्यादित नाही. वेळेचा, परिस्थितीचा, माणसांचा, साधनसामुग्रीचा पुरेपूर वापर कसा करावा, शिवचरित्राचा बोध घेऊन सर्वांनी वागले पाहिजे, राष्ट्रवाद सर्वात महत्वाचा, स्वयंशिस्त अतिशय महत्त्वाची हे विचार बाबासाहेब आपल्यात रुजवू इच्छितात. त्यासाठी ते शिवचरित्रापलीकडेही जाऊन नेपोलियन, महायुद्धं, असंख्य पौराणिक दाखलेही देतात. पुराणातली वांगी असं म्हणून सोडून न देता ते कृष्ण आणि शिवाजी ह्यांची तुलना करतात. शिवाजी हा कृष्णाचा सच्चा अनुयायी होता, असे ते आपल्याला अनेक प्रसंगांतून पटवून देतात. राष्ट्रधर्म दोघांच्यात ठासून भरला होता हे सांगतात. त्यासाठी नीती-अनीतीच्या पलीकडे जाण्यासही दोघे कसे कचरले नाहीत हेही उदाहरणे देऊन सांगतात. कृष्णाने अर्जुनाला चाक रुतलेल्या स्थितीत असलेल्या कर्णाला 'हीच ती वेळ, तू त्याला आत्ताच मार' असं सांगत नीती अनितीचा विचार करण्याची ही वेळ नाही, ते नंतर बघू असं सांगितलं, आणि शिवाजींनीसुद्धा ह्याचा अवलंब करून शत्रूला नामोहरम केलं हेही सांगितलं. कमीतकमी साधनसामुग्री, माणसं, युद्धसाहित्य असूनही केवळ परफेक्ट युद्धनीतीच्या जोरावर शिवाजी कसा सर्वांपेक्षा वरचढ, विजयी कसा होत गेला ह्याची असंख्य उदाहरणे ते देतात. त्याचवेळी इतर अनेक शूरवीरांना, राजांना त्यांच्या महत्वाकांक्षी मोहिमांमध्ये का अपयश आलं (ते योग्य ती स्ट्रॅटेजी नसल्याने) त्याचा अभ्यास ते आपल्यापुढे मांडतात. संख्याबळ कधीच शिवाजीच्या बाजूला नव्हते. होती ती फक्त दुर्दम्य इच्छाशक्ती आणि मावळ्यांमध्ये जागवलेली स्वामी आणि राष्ट्रनिष्ठा. दर वेळी वेगळा आणि अधिक प्रबळ, मातब्बर शत्रू असूनही शिवरायांची नीती सतत वेगळी असल्यामुळे ते सतत अन्प्रेडिक्टेबल होत राहिले. अफझलखान विजयाची खात्री करून घेऊन नंतर पुढं काय, कसं, कुणी, कधी, कुठं करायचं ह्याची तपशीलवार योजना तयार असल्यामुळे फक्त 10-15 दिवसात शिवाजी महाराजांनी आदिलशाहीचा प्रचंड मुलुख काबीज केला आणि आदिलशाही मोडकळीस आणली. त्या प्रसंगात महाराजांचं काही बरेवाईट झालं असतं, तरीही ही योजना 100% सफल झालीच असती ह्या लेव्हलचं हे प्लॅनिंग होतं.

ह्या वयातही बाबासाहेबांच्या आवाजातल्या तेजाला तोड नाही. शिवाजी म्हटलं की ते विशीपंचविशीचेच होऊन जातात! शिवरायांचं हेरखातं हा तर त्यांचा एक अतिशय आवडीचा आणि अभिमानाचा विषय आहे. बहिर्जी नाईक आणि इतर सर्वांबद्दल ते अतिशय औत्सुख्याने बोलतात, त्यांचे डिटेल्स आणि महानता ते आपल्याला भरभरून सांगतात. बहिर्जी हा गागाभट्टाच्या बुद्धिमत्तेचा होता, त्याचा जातधर्म कुठला होता हे गौण आहे असेच त्यांचे म्हणणे आहे आणि ते सर्वार्थाने खरेही आहे.

बाबासाहेब त्यांच्या शारीरिक उमेदीच्या वर्षांत सगळा मुलूख स्वतः पायी / सायकल / ST / गाडी असा हिंडलेत. रायगड राजगड सिंहगड आणि इतरही असंख्य किल्ल्यांच्या त्यांनी अगणितवेळा वाऱ्या केलेल्यात! त्यांचं वाचन अफाट आहे. शिवकालीन पुरावा सापडलाय असं कुणी म्हटलं तर आजही वयाच्या 95 व्या वर्षी ते धावत जाऊन तो आपल्याकडे खेचून आणू शकतील! त्यांचा शिवाजीबरोबरच त्यावेळच्या इतर सर्व इतिहासावर तितकाच दांडगा अभ्यास आहे. त्यांना पेशवेकालीन इतिहासही अवगत आहे. तसाच विजयनगर, बहामनी राज्य ह्यावरही ते खूप लिहू बोलू शकतात, किंबहुना त्यांनी लिहिलंही असेल! त्यांनी 'शिवाजीची वाघनखं' ह्यावर स्वतः एक लेख सुमारे 40 वर्षांपूर्वी लिहिला होता हेही आम्हाला सांगितले! (ती वाघनखं आता लंडनमध्ये म्युझियममध्ये आहेत.) शिवाजी महाराजांच्या 'भवानी तलवारी'बद्दलही, ती कुठं बनवली (स्पेनमध्ये), काय मटेरियलची (पोलाद) होती हेही ते सांगतात.

बाबासाहेबांची मराठीसारखीच इंग्लिशवरही खूप पकड आहे. अफझलखानाने लपवून आणलेली 'कृपाणिका' उजव्या हाताने उगारून महाराजांवर त्यांच्या उजव्या बगलेत पहिला वार केला असे सांगताना त्यांनी कृपाण म्हणजे मोठी तलवार आणि कृपाणिका हे त्याचं 'diminutive' असून त्याचा अर्थ छोटी तलवार आहे असं, ती किती असू शकेल हे तळहाताच्या मापाने दाखवत सांगितलं! किती बारीक वर्णन! तो वार महाराजांच्या चिलखतामुळे निष्प्रभ ठरला हे समजल्यानंतर त्याने दुसरा घाव घालण्यासाठी हात उगारला, तेंव्हा तो वार कुठं घालावा ह्याच्याबद्दल त्याच्या मनात काय होतं हेही बाबासाहेबांनी सांगितलं! भेटीची वेळ (म्हणजे दुपारचे 2) काय ठरली होती आणि नक्की कितीला घडली त्याविषयीसुद्धा त्यांनी एक अस्सल दाखला (बखरीतलं वाक्य) जसाच्या तसा सांगून टाकला. 

(हा लेख बायकोला व्हाट्सअपवर पाठवला तेंव्हा तिला 'Read more' लिंक दिसली! गमतीने मी तिला म्हणालो की आज मला पहिल्यांदा पुरवणी घ्यावी लागलीय!)

ह्या विषयावर कितीही लिहिलं तरी ते अपुरं ठरेल. म्हणून इथंच थांबतो, आणि बाबासाहेबांना असंच पुढं अनेक वर्षं ऐकत राहण्यासाठी त्यांना दीर्घायुष्य आणि स्वास्थ्य चिंततो!

भुलेश्वर!

भुलेश्वर शिवमंदिर

21 ऑक्टोबर 2017 (Do like and comment!)

आज आम्ही सहकुटुंब भुलेश्वर मंदिराला भेट दिली. शिवमंदिर आहे हे. ते सोलापूर रोडवर पुण्यापासून सुमारे 40 km वर उजवीकडे एक फाटा फुटतो, (चक्कचक्क पाटी आहे!) तिथून पुढं भुलेश्वर घाट पार करून अजून 15-18 km जावं लागतं. रस्ता ओके टाईप्स आहे.

अप्रतिम कोरीवकाम!!

बरीचशी शिल्पं भंगलेली, पण जी आहेत ती खूपच रेखीव.

कासवाचं एक लांबलचक आयताकृती शिल्प वेगळंच.

नंदीचं शिल्प खूपच मोठ्ठं आणि रेखीव!👍

खांबांची शिल्पं 👌

नर्तिकांची शिल्पं केवळ लाजवाब, पण बहुधा सगळीच्या सगळी कुणा कंटकांनी (की मुघलांनी??) वेळोवेळी केवळ विघ्नसंतोषापायी नष्ट केलेली 😡

बहुधा हेमाडपंती असावं मंदिराचं ओरिजिनल बांधकाम.

आधीमधी जीर्णोद्धार झाल्यासारखं वाटलं मला. कारण काही बांधकामे कमी दर्जाची वाटली.

पुरातत्व खात्याची पाटी काही आढळली नाही, त्यामुळे मंदिराबद्दलची माहिती मिळू शकली नाही. इंटरनेटवर मिळेल बहुतेक. अजूनही दगडकाम सुरुय तिथं. सगळा परिसर खूपच रम्य आहे, थोडाफार हिरवीगारही. घाट रस्ता ड्रायव्हिंगसाठी चॅलेंजिंग! मला आवडला. शेवटीशेवटी खूप झाडी लागते, आणि खूपश्या पशुपक्ष्यांची छानछान चित्रे त्यांच्या सामान्य आणि शास्त्रीय नावांसकट दिसत जातात. तिथं हे पक्षीप्राणी आढळत असावेत. पुण्याहून जाताना एक टोल लागतो, रिटर्न Rs. 37.5/-. (पन्नास पैसे आपण मागत नाही, आणि तेही देत नाहीत! सरळ Rs. 38/- का नाही करून टाकत?? किंवा 40?) रस्त्यातली हॉटेल्स जेवणासाठी अगदीच पथेटिक. सगळी नॉनव्हेज. प्युअर व्हेज अगदीच नगण्य. आणि सर्व्हिस अगदी उपकार केल्यासारखी, अतिशय संथ. तुम्ही आपापलं जेवण सरळ बरोबर न्या, आणि भुलेश्वर मंदिरातच मस्त झाडांखाली सावलीत कोरीव दगडांवर बसून जेवा!

मागल्या वर्षी याच दिवशी दिवाळीत आम्ही सगळेजण औरंगाबादजवळ घृष्णेश्वर शिवमंदिरात होतो, आज इथं! त्याच्या मागच्या वर्षी भोरजवळ बनेश्वर शिवमंदिर! मात्र हा केवळ योगायोग!

बाहुबली 2

बाहुबली 2

~अमित कालेकर, 2 ऑक्टोबर 2017

 (Do like and comment!)

काल टीव्हीवर 'बाहुबली 2' चा वर्ल्ड प्रीमियर लागला म्हणून बघायला घेतला, मुलगी नको म्हणत असताना 😃 मुव्ही आला तेंव्हा "कशाला? तेलुगू चित्रपट अतिरंजित असतात, उगा पैसे वाया का घालवा?" म्हणून पाहिला नव्हता. (पहिला भागही अजून नाही बघितला.)

आणि तेंव्हाचा माझा निर्णय सार्थ ठरवत काल पैसे नाहीत तरी वेळ मात्र वाया घालवला आम्ही 😫

एकतर आम्ही जवळपास अर्धा सिनेमा झाल्यावर टीव्ही ऑन केला. त्यात पहिल्या भागाचा रेफरन्स नाही. बाहुबली देवसेनेला एकाच वेळी 3 बाण कसे मारावेत त्याचं प्रात्यक्षिक देत असताना आम्ही टीव्ही ऑन केला. हा चित्रपट 'काहीही' ह्या कॅटेगरीतच मोडतो. हिरोने काय काय करावं?? कश्याही अतर्क्य उड्या, 3-3 बाण असंख्य वेळा मारूनही भाता भरलेलाच, लार्जर दॅन लाईफ असे डायलॉग, रामापेक्षा जास्त सत्यवचनीपणा, 'दिवार'च्या शशीकपूरपेक्षा जास्त कर्तव्यदक्षपणा, वचनबद्धता वगैरे वगैरे. ड्रॉइंग बोर्डवर इंजिनीअरिंग चित्र काढताना, त्रिकोनी गुन्या वापरताना दाखवलाय बाहुबली! भन्नाट वेगात धावणाऱ्या 2 बैलांच्यामध्ये उभा असलेल्या बाहुबलीला बघून अजय देवगणचीच आठवण (बघा: फूल और कांटे) आली.

सिनेमा कसला पळवलाय! आधी अमरेंद्र, मग महेंद्र, किती पिढ्या बघायच्या?? कटप्पा तर मठ्ठप्पा वाटला. अत्युच्च दर्जाचं ग्राफिक्स हाच फक्त उजवा भाग वाटला ह्या मुव्हीचा. खूपच भारी दाखवलीय माहिष्मती नगरी. अतिभव्य. असं वाटावं की इतकं विस्तीर्ण बांधकाम करायला किती शतकं, पैसा आणि कामगार लागले असतील 😃 आणि त्याच्या डेली मेंटेनन्स वर किती वेळ, पैसा ओतावा लागत असेल! आणि ती दुर्बीण तर फारच म्हणजे! भल्लालदेवाची गाडी आणि त्यावरची ती फिरती शस्त्रं, आणि सटासट सुटणारे असंख्य बाण, सारंच अतर्क्य. बाहुबलीला माहिष्मती नगरीत प्रोजेक्टाईल केलेला सीन तर केवळ अफाट! माडाच्या झाडांना वाकवून 7-8 लोकांना कॅटापुल्ट करता येतं? तेही ढाली गुंडाळून?? अक्षरशः काहीही. माहिष्मती साम्राज्याचे रुल्स आणि व्हॅल्यूज म्हणत म्हणत काहीही पाणचटपणा बघावा लागतो. बापाला सख्ख्या 2 मुलांमध्ये एकाबद्दल इतका द्वेष असू शकतो?? बाहुबली सावत्र मुलगा आहे काय राजघराण्याचा? पहिला भाग पाहिला नसल्यामुळे मला रेफरन्स नसेल, त्यामुळं पण हा प्रश्न चुकीचा असू शकेल. भल्लालदेवाला फक्त दुष्टपणा, खलनायकी हे एकच काम आहे. (महाराजा म्हणून काहीच करत नसेल का तो??) आणि त्याच्या वडिलांना शकुनीपणा! देवसेनेला पण नुसते पोकळ आणि आढ्य डायलॉग मारायला दिलेत.

असो. ह्या असल्या टुकार चित्रपटाने हजार कोटींचा व्यवसाय केला असेल हे मला अजिबात पटलं नाही.

जाऊद्या, 'बाहुबली 3' आला तर बघायचा नाही हे मात्र 100% नक्की!

न्यूझीलंड vs बांगलादेश ODI, चॅम्पियन्स ट्रॉफी, 9 जून 2017

न्यूझीलंड vs बांगलादेश ODI, चॅम्पियन्स ट्रॉफी, 9 जून 2017

~अमित कालेकर

(Do like and comment!)

जिंकायला 266 रन्स हव्यात, समोर न्यूझीलंडसारखा प्रबळ प्रतिस्पर्धी, 11व्या ओव्हरमध्ये 4 विकेट्स किरकोळ 34 रन्स मध्ये पडलेल्या, खेळपट्टी आणि वातावरण वेगवान स्विंग गोलंदाजांना पूर्ण अनुकूल (टीम साउदी तोवर 4 ओव्हर्स टाकून 3 विकेट्स गटकावून बसलेला, आणि 4थी विकेट ट्रेंट बोल्टला!). अश्यात धावगती जवळजवळ 6 ला पोचलेली (38.2 ओव्हर्स, 232 रन्स हव्यात).
अश्या परिस्थितीत कुठल्याही संघाचे काय मनोधैर्य असेल???

पण हा सामना चक्क ह्या स्थितीतून बांगलादेशाने जिंकला !  5व्या विकेटसाठी (विश्व?)विक्रमी 224 रन्सची भागीदारी रचत चक्कचक्क 16 चेंडू आणि 5 विकेट्स शिल्लक ठेवून ते जिंकले! महमदुल्लाह (102*) आणि शकीब अल हसन (114, सामनावीर) ही त्या विक्रमवीरांची नावे. हॅट्स ऑफ.

आठवतंय का, (नाही म्हणा, तंगडंच तोडीन!) 1983 प्रुडेंशियल विश्वचषकात आपल्या 'कपिलदेव निखंज' नामक झंझावाताने चिल्लूपिल्लू झिम्बाब्वेविरुद्ध 18 जून 1983 ला इथं इंग्लंडातच (टर्नब्रिज वेल्स) 5 आऊट 17 अश्या (नेहमीच्याच) होप्लेस स्थितीतून (गावस्कर आणि श्रीकांत झिरो!)  तळाच्या फलंदाजांना हाती धरून नाबाद 175 रन्स कुटत आपल्याला एकहाती विजय मिळवून दिलेला, आज हे दोघे बांगलादेशसाठी अहीकपिल - महीकपिल बनले!

Brief scores: New Zealand 265/8 in 50 overs (Ross Taylor 63, Kane Williamson 57; Mosaddek Hossain Saikat 3-13)
lost to
Bangladesh 268/5 in 47.2 overs (Shakib Al Hasan 114, Mahmudullah 102*; Tim Southee 3-45) by five wickets.

आजची सकाळ!

आजची सकाळ!

~अमित कालेकर, पुणे, 17 मे 2017 (Do like and comment!)

नेहमीप्रमाणे 5 च्या आसपास जाग आली. 7 ला मुलीला लॉ कॉलेज रोडवर क्लासला सोडून आज ARAI टेकडी एका जवळच्या मित्राबरोबर कांचन गल्लीमधून चढून जायचा बेत केला. टेकडी चढायला सुरुवात करतानाच मित्र 'इकडे फारसे पक्षी दिसत नाहीत' असं म्हणायला आणि मला एक भलामोठ्ठा पक्षी (ब्लॅक काईट/घार, किंवा सर्पंट ईगलपैकी एक) दिसायला एकच गाठ पडली! मोठ्या डौलात तो (का ती?) एका फांदीवर मला क्लिअर दिसेल असा सूर्याकडे तोंड करून (बहुधा फोटोच्या अपेक्षेने!) बसला होता. पण माझं आज फोटोग्राफीचं इंटेन्शन नव्हतं. (का? का?? का???) थोडं वर गेल्यावर टेकडी माथा आलाच. ARAI च्या मुख्य पार्किंगपाशी जाते ही वाट.

वाटेत आम्हाला दोघांनी 'तुम्ही कांचन गल्लीतून आलात का, आम्हाला प्रस्तावित बालभारती-ARAI रस्त्याबद्दल कृपया तुमची प्रतिक्रिया द्या' असा विनंतीवजा आग्रह केला आणि तत्परतेने क्यामेराही उपसून (की परजून?!) माईक घेऊन तयार की! मग मी हळूच त्या माईकवर चॅनेलचं नाव पाहून घेतलं आणि आज आपलं पहिलंवहिलं टीव्ही फुटेज झळकणार ह्या आनंदात चांगली (!) पर्यावरणवादी प्रतिक्रिया (केसांतून हात फिरवून, थोडं नीटनेटकं दिसायचा प्रयत्न करत) दिली. हा रस्ता तर व्हायला हवा, पण तो 'टनेल' असावा, टेकडीवरून झाडे तोडून अजिबात नको, असा खर्चिक (पण टेकडी आणि तिच्यावरची झाडी, असंख्य पक्षी वाचावेत ह्या सद्हेतूने) विचार मांडून पुढे पळत निघालो. थोड्याच अंतरावर ह्या माझ्या सद्विचाराला बळकटी मिळाल्यासारखा उजवीकडून एक 'म्याsssओ' सदृश दबका आवाज आला आणि त्याचा मागोवा घेत गेल्यावर लगेच पूर्ण पिसारा (पण मिटलेला) प्राप्त झालेल्या पक्षीराजाचं, म्हणजेच मोराचं मनोहारी दर्शन घडलं! बघत राहिलो आम्ही एकमेकांना. थोड्या वेळाने त्याला माझा कंटाळा आला आणि तो झाडीत गुडूप झाला. मी नेमकं आजच क्यामयेरा विसरायला काय धाड भरली असं पुन्हा एकदा स्वतःलाच रागावलो. मोबाईलचा कॅमेरा फक्त सेल्फी काढण्यापुरताच असतो, अश्यावेळी तो अगदी 'यूसलेस' (माझ्या मामीचा अगदी लाडका शब्द!) असतो. मग तो कितीही मेगापिक्सेलचा असो.

8 च्या 2 मिनिटं आधी खाली उतरून परत मुलीच्या क्लासकडे आलो. तिथं मित्राने एका तरुणाची ओळख करून दिली, 'आनंद हातवळणे'.  हे नाव ऐकल्याऐकल्या माझं मन एकदम शाळेत, 1989-90 मध्ये गेलं. आम्हाला मराठीत (9वी की 10वीत ते मात्र आठवत नाहीय) एक धडा होता, तो आनंदच्या बाबांनी लिहिलेल्या पुस्तकातला ('यशवंत व्हा') होता! ह्या भावंडांना 10वीत चांगले मार्क्स मिळण्यासाठी त्यांनी कायकाय केलं ते खूप सुरेखरित्या वर्णन केलं होतं. आनंद आणि त्याची मोठी बहीण विनया दोघेही त्यावेळी बोर्डात झळकलेले! अचानक आणि सुखद भेट घडल्यामुळे फार मस्त वाटलं! पुस्तकात वाचलेले कॅरॅक्टर्स समक्ष भेटल्यावर फिल्मस्टार्स भेटल्यासारखा आनंद होतो! आनंदचं स्वतःचंही एक पुस्तक ('अक्षरशिल्पे', 2 भाग) 'राजहंस' तर्फे प्रकाशित झालंय तेही समजलं, आणि ते वाचायची ओढ लागलीय आता! 

एका तासात काय काय घडू शकतं!

कडक उन्हाळ्यातली आजची सकाळ अशी एकदम गार, इव्हेंटफुल आणि तरतरीत गेल्यामुळे लै भारी वाटलं राव!

S-P आणि बॅडमिंटन!

S-P!

~अमित कालेकर

23 एप्रिल 2017 (Do like and comment!)

भारताच्या बॅडमिंटनसाठी 2 आद्याक्षरं लकी आहेत. P आणि S. कसं? चला बघूया कसं.

प्रकाश पदुकोण यांनी पहिल्यांदा जागतिक प्रतिष्ठेची 'ऑल इंग्लंड चॅम्पियनशिप' (1980) जिंकली. त्यांना 1982 मध्ये पद्मश्री पुरस्कार मिळाला. आद्याक्षर P.

नंतर ती स्पर्धा पुलेल्ला गोपीचंद याने (2001) जिंकून बॅडमिंटनविश्वात आपलं एक अढळस्थान निर्माण केलं. गोपीचंद इतकंच करून थांबला नाही. 6 कोटी रुपये खर्चून (त्यासाठी स्वतःचं राहतं घर गहाण ठेवून) त्याने हैद्राबादला बॅडमिंटन अकॅडमी स्थापली आणि आणि अनेक प्रतिभावान मुलामुलींना बॅडमिंटन शिकवलं, त्याची माहिती खाली येईलच. खरा 'द्रोणाचार्य' पुरस्कार विजेता (2009), आणि 2014मध्ये पद्मभूषण! आद्याक्षर P.

मधल्या काळात महाराष्ट्राची कन्या अपर्णा पोपट ही राष्ट्रीय स्तरावर खूप नावाजली गेली होती, अनेक वर्षे. तिने सलग 9 वेळा (1997 - 2006) राष्ट्रीय स्पर्धा जिंकून विक्रम केलाय (पुरुषांमध्ये प्रकाश पदुकोण यांच्या नावावरही हा विक्रम आहे). आद्याक्षर P.

हल्ली पारूपल्ली कश्यप हा गोपीचंद यांचा पट्टशिष्य बहरात आहे. त्याने 2014 ची ग्लासगो कॉमनवेल्थ स्पर्धा जिंकली. आद्याक्षर P.

अश्विनी पोनाप्पा ही 2007 पासून वूमन्स आणि मिक्स्ड डबल्स स्पर्धांमध्ये भारताचं प्रतिनिधित्व करत आहे. तिने 2011 च्या लंडन वर्ल्ड चॅम्पियनशिपमध्ये वूमन्स डबल्स मध्ये कांस्यपदक मिळवून पदकांची मालिका सुरू केली. 2010 (दिल्ली) आणि 2018 (गोल्ड कोस्ट) च्या कॉमनववेल्थ गेम्स मध्ये सुवर्ण मिळवलं. आद्याक्षर P.

हे झालं P बद्दल. आता S बद्दल.

सैद मोदी हे नाव नव्वदीच्या दशकात भारतीयांसाठी बॅडमिंटनमधलं एक आशास्थान होतं. त्यांच्या नावे आता भारतात सर्वोच्च प्रतिष्ठेची बॅडमिंटन स्पर्धा दरवर्षी भरवली जाते. आद्याक्षर S.

साईना नेहवाल ही गोपीचंद यांचीच एक आघाडीची शिष्या. 2012 च्या लंडन ऑलिम्पिकमध्ये भारतासाठी एकेरीत ब्रॉन्झपदक पटकावून भारताची शान बनली साईना. तिच्यामुळे बॅडमिंटन या खेळाला भारतात एक वलय प्राप्त झालं, नव्या पिढीची मुलं या खेळात करिअर करता येऊ शकतं या विश्वासावर राहू लागलीत. बॅडमिंटनमधल्या अनेक वर्षांच्या चायनीज वर्चस्वाला समर्थ टक्कर देऊन काही अव्वल दर्जाच्या सुपर सिरीज स्पर्धा जिंकून जागतिक क्रमवारीत पहिल्या स्थानी झेप घेणारी साईना! तिला 2016 मध्ये पद्मभूषण देऊन सन्मानित करण्यात आलं! आद्याक्षर S.

B साईप्रणीत हा भारताचा उगवता तारा, ज्याने कालपरवाच (2017) सिंगापूर ओपन ही खास स्पर्धा आपला सहकारी आणि जवळचा मित्र किडांबि श्रीकांत याला हरवून जिंकली. आद्याक्षर S.

श्रीकांत किडांबिने BWF सुपरसिरीज 6 वेळा जिंकलीय! शिवाय, BWF ग्रँड प्रिक्स 3 वेळा! 2022 च्या थॉमस कप मध्ये भारताने जिंकून इतिहास घडवला, त्यात श्रीकांत होता! हे दोघेही पूर्ण भरात आहेत, आणि वय या दोघांच्या बाजूने असल्यामुळं आपल्याला पुढची काही वर्षं अनेक चांगल्या लढती बघायला मिळणार आहेत! दोघांचीही आद्याक्षरं S. हे दोघेही पुन्हा एकदा द ग्रेट गोपीचंद यांचेच शिष्य!

लक्ष्य सेन: 2022 च्या थॉमस कप मध्ये भारताने जिंकून इतिहास घडवला, त्यात लक्ष्य होता! शिवाय 2022 मध्ये त्याने कॉमनवेल्थ मध्येही सुवर्ण पदक जिंकलं. तो आत्ता फक्त 22 वर्षांचा आहे, आणि पुढे चमकते करिअर करण्याची क्षमता बाळगून आहे! आद्याक्षर S.

आणि आता आपली रौप्यकन्या ... ओळखा कोण? तीच ती, अनेक वर्षं साईना नेहवालच्या छायेत राहून आता मात्र स्वतः च्या दैदिप्यमान यशाने आपणा सर्व भारतीयांची आन बान शान बनलेली ... पुसारला वेंकटा, किंवा PV सिंधू! 2016 रिओ ऑलिम्पिक मध्ये बॅडमिंटन महिला एकेरीच्या अंतिम फेरीत बेधडक धडक मारून सिंधूनं रौप्यपदक निश्चित केलं, आणि मग अंतिम फेरीत पहिला गेम जिंकून सुवर्णपदकाकडे वाटचाल सुरू केली. पण शेवटी खेळात हारजीत चालतेच, या न्यायाने तिला सिल्व्हर मेडल मिळालं. आणि ती आता साईनानंतर भारताचं प्रमुख आशास्थान बनलीय! परवाच तिनं सैद मोदी स्पर्धेत साईनाला सहज हरवलं. शिवाय 'इंडियन बॅडमिंटन लीग' मध्ये तिने स्पेनच्या अव्वल मानांकित कॅरोलिना मारीनला 2 सरळ गेम्समध्ये हरवत रिओ ऑलिम्पिकमधल्या पराभवाचा वचपा काढला! तिला 2020 मध्ये पद्मभूषण देऊन सन्मानित करण्यात आलं!  आद्याक्षरं P आणि S!

तर मंडळी, सांगायचा मुख्य मुद्दा हा, की जे भारतीय S-P आहेत त्यांनी आता आत्मविश्वासाने तयारीला लागावं, यश त्यांच्या नक्कीच पाठीशी आहे! (मी मात्र A-K असल्याने असल्या भानगडीत पडत नाही!😊😊😊)

रॉजर फेडरर!

रॉजर फेडरर

अमित कालेकर, 29 जानेवारी 2017

 (Do like and comment!)

टेनिसमध्ये 2012 चं प्रतिष्ठेचं विंबल्डन जिंकल्यानंतर 'ओपन एरा'मधल्या 17 एकेरी ग्रँड स्लॅम्स जिंकून "ऑल टाईम ग्रेट" बिरुद मिळवलेल्या स्वित्झर्लंडच्या रॉजर फेडररच्या आयुष्यात पुढचं 18वं ग्रँड स्लॅम विजेतेपद मिळवणं जवळपास अशक्य बनलं होतं. ह्या सतरामध्ये 4 ऑस्ट्रेलियन, 7 विम्बल्डन, 1 फ्रेंच आणि 5 अमेरिकन जेतेपदं आहेत.

2013-14-15-16 अशी तब्बल साडेचार वर्षं (2012 चे अमेरिकन ग्रँड स्लॅम पकडून) तो कित्येक फायनल्समध्ये पोचला. तेही त्या त्या स्पर्धांमध्ये सर्वोच्च दर्जाची कामगिरी करून. पण दर वेळी त्याचा आत्मविश्वास डळमळीत होत होता आणि तो जिंकू शकत नव्हता. दरम्यानच्या काळात इंग्लंडचा अँडी मरे आणि सर्बियाचा नोव्हाक जोकोविच हे दोन तारे उदयाला आले आणि त्यांनी स्पर्धा गाजवायला सुरुवात केली. मरे तर 2013 मध्ये विम्बल्डन जिंकणारा 76 वर्षातला पहिलाच इंग्लिश खेळाडू ठरला! जोकोविचचा कोच महान खेळाडू जर्मनीचा बोरिस बेकरने तर रॉजरला 'तू कशासाठी खेळत आहेस, निवृत्त का होत नाहीस?' असं सरळ सरळ विचारूनही टाकलं!

2003 मध्ये त्या वेळच्या अव्वल आणि विक्रमी सात वेळा विम्बल्डन जिंकलेल्या पीट सँप्रासला विम्बल्डनमध्येच हरवून आपल्या पहिल्या विजेतेपदाची नोंद करणाऱ्या रॉजरने नंतर दरवर्षी चारपैकी तीन ह्या दराने ग्रँड स्लॅम्स जिंकण्याचा धडाकाच लावला. त्याच्या वाटेत जे जे आले त्यांचा सपशेल पराभव होत गेला. फक्त स्पॅनिश डावखुरा रफाएल नदाल त्याला पुरून उरला. ह्या दोघांनी 17 आणि 14 अशी विक्रमी ग्रँड स्लॅम्स जिंकलीत आजवर! 2008 ची ऐतिहासिक विम्बल्डन फायनल जिंकून क्ले चॅम्पियन नदालने आपला वरचष्मा ग्रासकोर्टवरदेखील सिद्ध केला. पण 2009 मध्ये जिद्दी रॉजरने त्याला आजवर हुलकावणी देणाऱ्या लाल मातीवरच्या जिंकायला सर्वात अवघड अश्या फ्रेंच ओपनचं विजेतेपद मिळवून 'करीअर स्लॅम'सुद्धा मिळवून दाखवलं!

2016 च्या विम्बल्डनमध्ये सेमीफायनलमध्ये पोचला असताना 4थ्या सेटमध्ये रॉजरला गुडघ्याला गंभीर स्वरूपाची दुखापत झाली. पुढचे 6 महिने त्याला स्पर्धात्मक टेनिसपासून दूर व्हावं लागलं. हा काळ रॉजरसारख्या टेनिसप्रेमी आणि अव्वल खेळाडूसाठी अतिशय मानसिक तणावाचा आणि वेदनेचा ठरला.

2017 साल उजाडलं आणि नेहमीप्रमाणेच ऑस्ट्रेलियन ओपन स्पर्धेने टेनिस मोसमाची सुरुवात झाली. आता पस्तीस वर्षांचा झालेल्या (टेनिससाठी 'वयोवृद्ध!') फेडररने त्यात खेळून आपली क्षमता सिद्ध करण्याचा निर्णय घेतला तेंव्हा जवळपास सर्व टेनिसप्रेमी चकित झाले. पण तो क्वार्टर/सेमी फायनलच्या पुढे जाऊ शकेल हे कुणीही गृहीत धरलं नाही. 

शेवटी तो अफलातून खेळ करत आपल्यापेक्षा निम्म्या वयाच्या खेळाडूंना नेहमीच्याच सहजपणे हरवत फायनल मध्ये पोचला तेंव्हासुद्धा समोर परत एकदा तीस वर्षीय नदालरूपी भिंत होती. पण शेवटी ही स्पर्धा जिगरबाजपणे 5 सेट्समध्ये जिंकून 18वं ग्रँड स्लॅम दिमाखात जिंकत रॉजरने स्वतःला परत एकदा सिद्ध केलं! रॉजर नुसता खेळाडू म्हणूनच नाही, तर एक जंटलमन म्हणूनही तितकाच प्रसिद्ध आहे. "आज नदालकडून हरलो असतो, तरी वाईट नसतं वाटलं, मी फक्त खेळाचा आनंद घेण्यासाठी स्पर्धा खेळत आहे.... मला आणि नदालला आजची ट्रॉफी विभागून द्या' असे उद्गार फक्त जगज्जेता रॉजर फेडररच काढू शकतो!

असाच खेळत रहा! You are my true champion forever!!

~तुझ्या जगभरातल्या असंख्य चाहत्यांमधलाच एक 

अमित